Gerçek bir hikayeden esinlenerek ortaya çıkan, kafası kesilmiş bir tavuğun ortalıkta dolaşması fikri, yukarıdaki kuşla pek bir şey olmamış gibi görünebilir. Ancak Almanya’daki Bonn Üniversitesi’nde hayvan davranışı araştırmacısı olan Sonja Hillemacher, tavukların akılsız kanat ve külçe kaynaklarından daha fazlası olduğunu her zaman biliyordu.
Bayan Hillemacher, “Düşündüğünüzden çok daha akıllısınız” dedi.
Şimdi PLOS One dergisinde yayınlanan bir çalışmada Çarşamba günü Bayan Hillemacher ve meslektaşları, horozların aynada kendilerini tanıyabildiğine dair kanıt bulduklarını söylediler. Araştırmacılar, deneylerinin sadece tavukların zekasına yeni bir ışık tutmasını değil, aynı zamanda diğer hayvanların zekasının da yeniden değerlendirilmesine yol açabileceğini umuyor.
Ayna testi, kişisel algının yaygın fakat tartışmalı bir testidir. 1970 yılında psikolog Gordon Gallup tarafından tanıtıldı. Şempanzeleri aynalarla barındırdı ve ardından yüzlerini kırmızı boyayla işaretledi. Şempanzeler ancak aynadaki yansımalarını gördüklerinde bunu fark ediyorlardı ve daha sonra aynada kendilerini tanıdıklarını belirtmek için yüzlerindeki işaretli noktayı inceleyip dokunmaya başladılar. Ayna testi o zamandan beri diğer birçok türde kendini tanımayı değerlendirmek için kullanıldı. Ancak yunuslar ve filler gibi yalnızca birkaçı geçti.
Bayan Hillemacher ve Inga Tiemann ile çalışan, Almanya’daki Bochum Ruhr Üniversitesi’nden sinir bilimci ve çalışmanın yazarı Onur Güntürkün, primatlar üzerinde pilot deneme yapıldıktan sonra ayna testinin “neredeyse sihirli bir şekilde kutsal olarak mühürlendiğini” söyledi. ayrıca Bonn Üniversitesi’nde. Ancak farklı durumlarda farklı bilişsel süreçler etkindir ve şempanzelerden tamamen farklı duyusal yeteneklere ve sosyal sistemlere sahip hayvanlar için ayna testinin doğru olduğuna inanmak için hiçbir neden yoktur.
Horozlar klasik ayna testini geçemedi. Ekip onları pembe tozla işaretlediğinde, Dr. Gallup’un şempanzeleri bunu yaptı.
Alternatif olarak ekip, horozların öz algısını daha kümes hayvanı dostu bir yöntemle test etti.
Horozlar sabahları sadece çiftçileri uyandırmak için ötmezler. Tepelerinde bir şahin dönerken birbirlerini uyardıkları biliniyor. Ancak yalnız olduklarında ve yakınlarda bir yırtıcı hayvan olduğunda dikkat çekmemek için sessiz kalırlar.
Bayan Hillemacher horozlarla güreşti ve deney düzeneğine alışabilmeleri için onlara aynalı bir kapalı alanda zaman verdi. Horozlar başkalarını uyarma konusunda tavuklara göre daha güvenilir olduğundan ekip onlara odaklandı ancak test sonuçlarının tüm tavuklar için geçerli olduğunu varsaydı. Daha sonra nasıl tepki vereceklerini görmek için horozların üzerine bir şahin silueti yansıttı.
Bir bölmeden başka bir horoz göründüğünde, deneye konu olan horoz çığlık atarak diğerini tehlikeye karşı uyardı. Kuş yalnızken ve aynasızken sakin kaldı. Başka bir horoz mevcut olduğu halde aynadan görülemediğinde denek hâlâ sessiz kalma eğilimindeydi.
Araştırmacılar bu davranışı, horozun kendi yansımasını başka bir horoz gibi algılamadığı, aynı zamanda kuşların birbirlerini duyarak veya koklayarak değil, görerek algıladıklarını gösterdiği şeklinde yorumladılar.
Araştırmada yer almayan Japonya’daki Osaka Metropolitan Üniversitesi’nden biyolog Masanori Kohda, “Bu çalışmanın öz farkındalık konusunda güçlü kanıtlar göstermesi mümkün” dedi. “Ancak bu sonuçlar tüm bilim insanlarını ikna etmeye yetmeyecektir.”
Dr. Kohda, diğer olasılıkları dışlamak için daha fazla kontrol deneylerine ihtiyaç olduğunu vurguladı. Dr. Kohda, mavi çizgili temizlikçi balıklara olan güveni göstermek için yoğun çaba sarf eden bilim adamlarını ikna etmenin ne kadar zor olabileceğini çok iyi biliyor.
Dr. Tiemann bir sonraki adımda horozlar arasındaki alarm çağrılarının sıklığındaki farkları incelemeyi umuyor ve bunun sürüleri yırtıcı hayvanlardan korumaya yönelik etkileri olduğuna inanıyor. “Uyarmaktan hoşlanan ve işini ciddiye alan horozları tespit etmeye çalışıyoruz” dedi.
Yazarlar ayrıca diğer araştırmacıların da kendi yaklaşımlarını birbirlerini tehlikeye karşı uyaran diğer hayvanları test etmek veya deneydeki hayvanlarla alakalı bir şekilde öz farkındalığı test etmek için kullanacaklarını umuyorlar. Orijinal ayna testini geçemeyen birçok hayvanın, yaşam tarzlarına daha uygun bir testi geçmesi mümkündür.
“Tavuklardaki alarm çağrısı gibi ekolojik açıdan ilgili davranışlar, hayvanlardaki öz algı çalışmalarına dahil edilirse, hayvanların öz algısı daha iyi değerlendirilebilir” dedi Dr. Kohda. “Orijinal derece testi, hayvan zihninin anlaşılmasında ilerlemeyi geciktiren şeydir.”
Bayan Hillemacher, “Düşündüğünüzden çok daha akıllısınız” dedi.
Şimdi PLOS One dergisinde yayınlanan bir çalışmada Çarşamba günü Bayan Hillemacher ve meslektaşları, horozların aynada kendilerini tanıyabildiğine dair kanıt bulduklarını söylediler. Araştırmacılar, deneylerinin sadece tavukların zekasına yeni bir ışık tutmasını değil, aynı zamanda diğer hayvanların zekasının da yeniden değerlendirilmesine yol açabileceğini umuyor.
Ayna testi, kişisel algının yaygın fakat tartışmalı bir testidir. 1970 yılında psikolog Gordon Gallup tarafından tanıtıldı. Şempanzeleri aynalarla barındırdı ve ardından yüzlerini kırmızı boyayla işaretledi. Şempanzeler ancak aynadaki yansımalarını gördüklerinde bunu fark ediyorlardı ve daha sonra aynada kendilerini tanıdıklarını belirtmek için yüzlerindeki işaretli noktayı inceleyip dokunmaya başladılar. Ayna testi o zamandan beri diğer birçok türde kendini tanımayı değerlendirmek için kullanıldı. Ancak yunuslar ve filler gibi yalnızca birkaçı geçti.
Bayan Hillemacher ve Inga Tiemann ile çalışan, Almanya’daki Bochum Ruhr Üniversitesi’nden sinir bilimci ve çalışmanın yazarı Onur Güntürkün, primatlar üzerinde pilot deneme yapıldıktan sonra ayna testinin “neredeyse sihirli bir şekilde kutsal olarak mühürlendiğini” söyledi. ayrıca Bonn Üniversitesi’nde. Ancak farklı durumlarda farklı bilişsel süreçler etkindir ve şempanzelerden tamamen farklı duyusal yeteneklere ve sosyal sistemlere sahip hayvanlar için ayna testinin doğru olduğuna inanmak için hiçbir neden yoktur.
Horozlar klasik ayna testini geçemedi. Ekip onları pembe tozla işaretlediğinde, Dr. Gallup’un şempanzeleri bunu yaptı.
Alternatif olarak ekip, horozların öz algısını daha kümes hayvanı dostu bir yöntemle test etti.
Horozlar sabahları sadece çiftçileri uyandırmak için ötmezler. Tepelerinde bir şahin dönerken birbirlerini uyardıkları biliniyor. Ancak yalnız olduklarında ve yakınlarda bir yırtıcı hayvan olduğunda dikkat çekmemek için sessiz kalırlar.
Bayan Hillemacher horozlarla güreşti ve deney düzeneğine alışabilmeleri için onlara aynalı bir kapalı alanda zaman verdi. Horozlar başkalarını uyarma konusunda tavuklara göre daha güvenilir olduğundan ekip onlara odaklandı ancak test sonuçlarının tüm tavuklar için geçerli olduğunu varsaydı. Daha sonra nasıl tepki vereceklerini görmek için horozların üzerine bir şahin silueti yansıttı.
Bir bölmeden başka bir horoz göründüğünde, deneye konu olan horoz çığlık atarak diğerini tehlikeye karşı uyardı. Kuş yalnızken ve aynasızken sakin kaldı. Başka bir horoz mevcut olduğu halde aynadan görülemediğinde denek hâlâ sessiz kalma eğilimindeydi.
Araştırmacılar bu davranışı, horozun kendi yansımasını başka bir horoz gibi algılamadığı, aynı zamanda kuşların birbirlerini duyarak veya koklayarak değil, görerek algıladıklarını gösterdiği şeklinde yorumladılar.
Araştırmada yer almayan Japonya’daki Osaka Metropolitan Üniversitesi’nden biyolog Masanori Kohda, “Bu çalışmanın öz farkındalık konusunda güçlü kanıtlar göstermesi mümkün” dedi. “Ancak bu sonuçlar tüm bilim insanlarını ikna etmeye yetmeyecektir.”
Dr. Kohda, diğer olasılıkları dışlamak için daha fazla kontrol deneylerine ihtiyaç olduğunu vurguladı. Dr. Kohda, mavi çizgili temizlikçi balıklara olan güveni göstermek için yoğun çaba sarf eden bilim adamlarını ikna etmenin ne kadar zor olabileceğini çok iyi biliyor.
Dr. Tiemann bir sonraki adımda horozlar arasındaki alarm çağrılarının sıklığındaki farkları incelemeyi umuyor ve bunun sürüleri yırtıcı hayvanlardan korumaya yönelik etkileri olduğuna inanıyor. “Uyarmaktan hoşlanan ve işini ciddiye alan horozları tespit etmeye çalışıyoruz” dedi.
Yazarlar ayrıca diğer araştırmacıların da kendi yaklaşımlarını birbirlerini tehlikeye karşı uyaran diğer hayvanları test etmek veya deneydeki hayvanlarla alakalı bir şekilde öz farkındalığı test etmek için kullanacaklarını umuyorlar. Orijinal ayna testini geçemeyen birçok hayvanın, yaşam tarzlarına daha uygun bir testi geçmesi mümkündür.
“Tavuklardaki alarm çağrısı gibi ekolojik açıdan ilgili davranışlar, hayvanlardaki öz algı çalışmalarına dahil edilirse, hayvanların öz algısı daha iyi değerlendirilebilir” dedi Dr. Kohda. “Orijinal derece testi, hayvan zihninin anlaşılmasında ilerlemeyi geciktiren şeydir.”